"فرهاد پرورش" در حاشیه مراسم فرود نمادین یک فروند ایرباس A350 در مهرآباد خطاب به منتقدان خرید ایرباس A380  گفت که ورود این تیپ از هواپیماها منوط به توسعه زیرساخت فرودگاه‌های کشور بوده و تلویحاً تایید کرد که به دلیل فراهم نبودن و حجم انتقادات فراوان به خرید این نوع ایرباس، امکان جایگزینی نوع اول با نوع دوم وجود دارد.

این یعنی یک عقب‌نشینی استراتژیک در شرکت دولتی هواپیمایی "هما"؛ آن هم اندک مدتی بعد از عقد قرارداد خرید این هواپیما.

به نظر می‌رسد پا پس کشیدن مدیرعامل هما از خرید ایرباس A380 در پیوستگی با انتقادات ریز و درشتی بوده که در این مدت، رهسپار مقر عباس آخوندی در ساختمان شهید دادمان واقع در میدان آرژانتین شده است.

تفاهم نامه اولیه خرید 118 فرونده هواپیمای ایرباس به ارزش دستکم 25 میلیارد دلار در سفر اخیر رئیس جمهوری به فرانسه به امضاء رسیده که از پی این تفاهم نامه، مقرر شد 45 فروند هواپیمای ایرباس 320 و 321، 45 فروند ایرباس 330 ، 16 فروند ایرباس  350 و 12 فروند هواپیمای ایرباس A380 در مدت زمان 5 سال در اختیار شرکت دولتی هواپیمایی "هما" قرار گیرد.

از قرار معلوم بخشی از منابع مالی از طریق فاینانس و بخش دیگر از طریق صندوق توسعه ملی تأمین خواهد شد.

به نظر می رسد عقد قرارداد خرید هواپیما درست اندک مدتی بعد از اجرایی شدن برجام، یک اقدام هیجان زده از سوی دولت به شمار ‌رفته،به ویژه آنکه در شرایط کنونی و به دلیل افت شدید قیمت جهانی نفت ،کفگیر درآمدهای دولت به ته دیگه خورده  که نشانه آن هم بدهی سنگین وزارت راه و شهرسازی به پیمانکاران طرف قرارداد با این وزارتخانه عریض و طویل است.

صف آرایی موافقان ومخالفان خریدایرباس A380

دست اندرکاران امر، با طرح این پرسش که چه ضرورتی برای خرید این تعداد هواپیمای صفرکیلومتر درشرایط کنونی وجود دارد، انگشت اتهام خویش را بر روی کاستی‌های قرارداد خرید ایرباس ها گذارده‌اند از جمله ایرباس A380
همین امر سبب شده تا موافقان و مخالفان خریدهای اخیر دولت از فرانسه در مقابل یکدگیر صف آرایی کرده و پهنه  تفاهم نامه اخیر را به محلی برای هماوردی ادله‌های خویش تبدیل سازند.

"اصغر فخریه کاشان" دست راست عباس آخوندی در امور بین الملل گفته که معترضان خرید هواپیماها مشتی دلال بوده اند و اذعان داشت که اعتراض برخی نسبت به واردات هواپیماهای نو ناشی از حذف دلال‌ بازی در قراردادهای اخیر هواپیما بوده  زیرا در سالیان اخیر واردات هواپیماها توسط همین افراد صورت می‌گرفته است.

از نگاه وی، معترضان خرید ایرباسها،افرادی بوده که منافع آنها در ماجرای اخیر خرید هواپیماهای نو به شدت تهدید شده وتایید کرده که اکنون، زیرساخت‌های حمل و نقل هوایی کشور از آمادگی لازم برای حضور ایرباس A380 مهیا نیست اما هر چه سریع‌تر، این زیرساخت‌ها مهیا خواهد شد.
"فخریه کاشان" بر این نکته پافشاری کرده که خریدهای ایرباس A380 بدون مطالعه نبوده و به تمامی جوانب این هواپیما از جمله پذیرش آن در فرودگاه‌های کشور فکر شده و نتیجه‌گیری کرد که قرار نیست تمام فرودگاه‌های کشور توانایی پذیرش این هواپیماها را داشته باشند.

وی هشدارداده که بنا ندارند به دلیل انتقادات بی پایه برخی، هزینه های کلانی صرف توسعه تمامی فرودگاه‌های کشور کنند.

گمان می رود، این اظهارات وی در پاسخ به انتقادات تند و تیزی بوده  که  نسبت به خرید ایرباس A380  در این مدت مطرح شده از جمله اینکه این هواپیما فاقد صرفه اقتصادی بوده و فقط در یک فرودگاه کشور، توانایی نشست و برخاست آن وجود دارد و 53 فرودگاه دیگرکشور امکان پذیرایی از آن را نخواهند داشت.
اما این همه ماجرا نیست.
در جبهه مقابل منتقدان پر و پا قرصی برای مقابله با خرید هواپیمای ایرباس A380 قد علم کرده اند که هر یک به نحوی، نگرانی خویش را از این خرید ابراز داشته اند.

"رضا نخجوانی"،رئیس پیشین سازمان هواپیمایی کشوری ورود دولت به ماجرای خرید هواپیما را عاملی در به وجود آمدن شائبه رانت بر شمرده و گفته که خرید هواپیماهای اخیر به دو برابر قیمت موجود در بازار صورت گرفته است.
به گفته وی، ورود دولت به جریان خرید هواپیما در مغایرت با اصل خصوصی‌سازی شرکت هواپیمایی "هما" بوده و افزود که نوسازی ناوگان فقط 20 درصد مشکلات صنعت حمل و نقل را حل خواهد کرد و 80 درصد مشکلات باقی خواهد ماند.

او از این که دولت دست روی خرید هواپیمای غول پیکری گذارده  که فقط توانایی نشست و برخاست در فرودگاه امام (ره) را دارد ابراز تعجب کرده است.

انتقاد به خرید ایرباس A380 فقط به همین جا ختم نشده، بلکه" حمید رضا پهلوانی"،دیگر رئیس پیشین سازمان هواپیمایی کشوری هم وارد گود شده و تاکید داشته که قبل از برجام هم توانایی خرید ایرباس A380 صفر کیلومتر وجود داشته و گفته است که ورود هواپیمای ایرباس A380 منوط به توسعه ساختار سنتی فرودگاه کشور بوده و از اینکه دولت بدون مطالعه نسبت به خرید این هواپیما مبادرت ورزیده ابراز نگرانی شدید کرده است.

او، خبر داده که برخی از کشورهای همسایه حتی قرارداد خرید ایرباس A380 خود را نه به دلیل مشکلات اقتصادی بلکه به دلیل فقدان صرفه اقتصادی به پرواز در آوردن  این هواپیماها را  با شرکت ایرباس ملغی کرده‌اند.

"حسین خانلری" آخرین رئیس اسبق سازمان هواپیمایی کشوری هم به جمع منتقدان خرید ایرباس A380 پیوسته و گفته که در حال حاضر یک سوم صندلی‌های هواپیماهای موجود کشور برای مسیرهای آسیای دور خالی می‌مانند، بنابراین بنابراین چگونه می‌توان برای هواپیمای A380 با ظرفیت بسیار بالا مسافر ایجاد کرد.؟

این هواپیما با در نظر گرفتن سه کلاس اکونومی، بیزینس و فرست کلاس 555 مسافر و با حذف کلاس‌های مذکور قابلیت جا به جایی 800 مسافر را خواهد داشت حال پرسش اساسی این است که کدام یک از پروازهای راه دور ایران قابلیت جا به جایی 800 مسافر را دارد.؟

واقعیت این است که ایران در یک دهه آینده دستکم به 400 فروند هواپیما به ارزش 20 میلیارد دلار نیاز خواهد داشت اما در شرایط کنونی و با فقدان منابع کافی در کنار زیان ده بودن شرکت هواپیمایی "ایران ایر" جایگزینی پرنده‌های آهنی نو با هواپیماهای فعلی و فرسوده را به دشواری کشانده است.

به نظر می‌رسد ورود دولت به خرید ایرباس ها به بروز چالش‌های جدی دامن خواهد زد که "ایجاد انحصار برای شرکت هواپیمایی"هما" در مقابل سایر شرکت‌های خصوصی هواپیمایی"،"فراموشی اصل 44 قانون اساسی در واگذاری هما"،"فقدان توانایی مالی دولت در بازپرداخت اقساط" و"تحمیل بدهی سنگین به دولت" فقط برش کوچکی از چالش‌هایی است که به دنبال خرید این تعداد هواپیما بر سر راه دولت خودنمایی خواهد کرد.

در حال حاضر ایران با ناوگان هواپیمایی متوسط 30 ساله یکی از قدیمی‌ترین ناوگان حمل و نقل هوایی دنیا را در اختیار دارد و نوسازی پرنده‌های آهنی آن امری اجتناب ناپذیر است.

تا اینجای کار به نظر می‌رسد که دولتمردان درخرید هواپیماهای ایرباس،دچار یک ذوق‌زدگی مفرط شده اند که نتیجه چنین پدیده‌ای هم انعقاد قرادادهایی بوده که دست کم نه همه بلکه بخش  مهمی  از آنها برپایه تصمیمات کارشناسی اتخاذ نشده است.

یکی از این تصمیمات، تن دادن به الزام فروش هواپیمای ایرباس A380  به ایران در متن قرارداد بوده که به هیچ روی خرید آن با معیارهای اقتصاد مقاومتی همراستایی ندارد.

به ویژه آنکه با ثبت سفارش برای خرید این نوع از هواپیمای فرانسوی، خط تولید راکد و از رده خارج ایرباس A380 پس از دو سال دوباره احیا شده و به مسیر تولید بازگشته است.

هر چند که آخرین خرید ایرباس A380 مربوط به شرکت هواپیمایی اماراتی بوده که در سال 2013 ثبت سفارش شده است.

صرفنظر از پرداختن بیشتر به این ماجرا، اما به نظر می رسد با خرید عجولانه و بدون کارشناسی،یکبار دیگر خط تولید ایرباس  A380  از دل تاریخ به زمان حاضر بازگشته و احیا شده است.

اقدامی که لااقل نه تنها درراستای نوسازی ناوگان هوایی کشور تعبیر نشده بلکه دولت را به ریختن آب به آسیاب فرانسوی هایی متهم خواهد کرد که در یک دهه اخیر و در کنار دیگر دشمنان واقعی نظام،کوشیده اند با گذاردن  چوب در لابلای چرخ، اقتصاد ایران را از ریل خو خارج سازند.

حال باید دید که این عقب نشینی مدیر عامل هما از خرید این نوع از هواپیما،یک اظهار نظر بدون پشتوانه بوده و یا به معنی واقعی مقامات وزارت راه و شهرسازی با پس زدن ایرباس غول پیکر A380  فقط به فکر نوسازی ناوگان هوایی بوده اند و نه ادله دیگری!